Đầu tư IPO: Hiểu rõ về công bố doanh nghiệp và tìm kiếm cơ hội lợi nhuận

Công ty lần đầu tiên công khai cổ phiếu cho nhà đầu tư phổ thông được gọi là IPO(기업공개). Giai đoạn này là bước chuyển quan trọng để các doanh nghiệp chưa niêm yết gia nhập thị trường chứng khoán, đồng thời là cơ hội để nhà đầu tư tham gia vào các doanh nghiệp mới. Đầu tư cổ phiếu phát hành lần đầu là một trong những chủ đề được chú ý nhất trên thị trường chứng khoán hàng năm, với nhiều trường hợp nhà đầu tư ban đầu thu lợi nhuận cao được đưa tin thường xuyên. Tuy nhiên, cũng có thể dẫn đến thua lỗ ngoài dự kiến. Do đó, việc hiểu rõ cơ chế IPO và xây dựng chiến lược quản lý rủi ro trước khi quyết định đầu tư là điều bắt buộc.

Cổ phiếu phát hành lần đầu là gì: Định nghĩa và nguyên lý hoạt động của công khai doanh nghiệp

Khái niệm cơ bản về công khai doanh nghiệp

IPO là quá trình doanh nghiệp chưa niêm yết phát hành cổ phiếu ra công chúng để bán. Qua đó, doanh nghiệp huy động vốn mới, nhà đầu tư có cơ hội tham gia vào các doanh nghiệp tiềm năng tăng trưởng cao từ đầu. Sau khi niêm yết, giá cổ phiếu sẽ được giao dịch tự do trên thị trường công khai, giúp nhà đầu tư có thể mua bán cổ phiếu bất cứ lúc nào.

Lý do chính doanh nghiệp chọn IPO là gây quỹ vốn. Số tiền huy động được sẽ được sử dụng cho nhiều mục đích như nghiên cứu phát triển, mở rộng kinh doanh, trả nợ, đổi mới công nghệ. Ví dụ, Coupang đã huy động khoảng 4 nghìn tỷ đồng qua IPO năm 2021, sau đó mở rộng hạ tầng logistics mạnh mẽ để nâng cao năng lực cạnh tranh.

Quy trình 6 bước của IPO

Việc công khai doanh nghiệp thường trải qua 6 bước chính sau:

Bước 1: Lập kế hoạch thúc đẩy niêm yết
Doanh nghiệp xác định quy mô vốn huy động, số lượng cổ phiếu phát hành, thời điểm dự kiến niêm yết. Cân nhắc dựa trên môi trường thị trường hiện tại và tình hình tài chính của doanh nghiệp để chọn thời điểm phù hợp.

Bước 2: Chọn tổ chức bảo lãnh phát hành(Chứng khoán)
Các ngân hàng đầu tư toàn cầu như Goldman Sachs, Morgan Stanley hoặc các công ty chứng khoán trong nước như Korea Investment & Securities, KB Securities sẽ được chọn làm tổ chức bảo lãnh. Họ phụ trách định giá doanh nghiệp, quyết định giá phát hành, mời gọi nhà đầu tư tổ chức.

Bước 3: Công bố thông tin doanh nghiệp và xác định giá phát hành
Doanh nghiệp nộp hồ sơ đăng ký sơ bộ niêm yết tại Sở Giao dịch Chứng khoán(KRX) và đăng ký báo cáo tài chính tại Ủy ban Chứng khoán Nhà nước. Sau đó, công khai báo cáo tài chính, mô hình kinh doanh, các rủi ro, và qua quá trình dự báo nhu cầu của nhà đầu tư tổ chức(Book Building), sẽ xác định giá phát hành cuối cùng.

Bước 4: Thực hiện đăng ký mua cổ phiếu và phân bổ cổ phiếu
Nhà đầu tư cá nhân và tổ chức đăng ký mua cổ phiếu, dựa trên tỷ lệ cạnh tranh sẽ xác định số lượng cổ phiếu được phân bổ. Các mã cổ phiếu hot thường có tỷ lệ cạnh tranh cao, có thể phải rút thăm để phân phối.

Bước 5: Niêm yết và giao dịch lần đầu
Sau khi chính thức giao dịch trên sàn, giá cổ phiếu ban đầu có thể tăng hoặc giảm mạnh so với giá phát hành dựa trên kỳ vọng của thị trường.

Bước 6: Biến động giá sau khi niêm yết
Giá cổ phiếu sẽ biến động dài hạn dựa trên kết quả hoạt động của doanh nghiệp, triển vọng ngành, tâm lý thị trường, các nhà cổ đông cũ bán ra.

Tại sao nhà đầu tư chú ý đến IPO

Cơ hội đầu tư từ IPO

IPO mang lại nhiều lợi ích hấp dẫn cho nhà đầu tư. Trước hết, có thể tận dụng tình trạng định giá thấp ban đầu của cổ phiếu mới niêm yết. Giá phát hành thường được định giá cẩn trọng, nên ngày đầu giao dịch thường có xu hướng tăng mạnh. Nhà đầu tư ban đầu có thể thu lợi nhuận trong giai đoạn này.

Ngoài ra, IPO còn mở ra cơ hội tiếp cận các ngành và thị trường mới. Ví dụ, đợt niêm yết ban đầu của Tesla đã tạo cơ hội cho các nhà đầu tư đặt cược vào sự tăng trưởng của ngành xe điện, sau đó mang lại lợi nhuận khổng lồ.

Minh bạch thông tin doanh nghiệp cũng là lợi thế lớn. Các doanh nghiệp niêm yết bắt buộc công bố báo cáo tài chính định kỳ, giúp nhà đầu tư đánh giá rõ hơn về kết quả hoạt động. Ví dụ, Palantir nhận được đánh giá tích cực sau khi niêm yết nhờ mô hình lợi nhuận ổn định và nhu cầu AI tăng cao.

Thanh khoản cổ phiếu tăng cao là lợi ích quan trọng khác. Cổ phiếu được giao dịch trên thị trường công khai giúp nhà đầu tư có thể bán ra bất cứ lúc nào. Các doanh nghiệp niêm yết còn có thể trả cổ tức đều đặn, như Apple hay Microsoft, duy trì niềm tin của nhà đầu tư dài hạn qua chính sách cổ tức ổn định.

Ưu điểm và rủi ro của đầu tư cổ phiếu phát hành lần đầu

Ưu điểm:
Trong giai đoạn đầu, giá cổ phiếu có thể tăng mạnh so với giá phát hành, mang lại lợi nhuận cao. Các doanh nghiệp tăng trưởng còn có khả năng duy trì đà tăng dài hạn, và sau khi niêm yết, nhà đầu tư có thể mua bán dễ dàng hơn nhờ tính thanh khoản cao.

Rủi ro:
Giá cổ phiếu có thể biến động mạnh, giảm sâu ngoài dự kiến. Các nhà đầu tư ban đầu còn bị hạn chế bán cổ phiếu trong thời gian lock-up(Thời hạn hạn chế bán cổ phiếu), và nếu kết quả hoạt động không như kỳ vọng, giá cổ phiếu có thể giảm mạnh. Rủi ro từ các ngành mới nổi hoặc startup còn cao do độ không chắc chắn lớn.

Các ví dụ thành công và thất bại của IPO

Thành công: Mô hình tăng trưởng dài hạn

Airbnb(Airbnb) - Niêm yết 2020
Dù dịch COVID-19, Airbnb vẫn thu hút sự quan tâm lớn, với giá chào bán 68 USD, ngày đầu đạt 146 USD, tăng 115%. Sau đó, cùng với sự phục hồi của ngành du lịch, giá cổ phiếu vượt 220 USD.

Tesla(Tesla) - Niêm yết 2010
Giá trị doanh nghiệp tăng liên tục nhờ ngành xe điện phát triển. Giá chào bán ban đầu 17 USD, sau đó chia tách cổ phiếu, đến năm 2024 duy trì quanh mức 400 USD, mang lại lợi nhuận hơn 350 lần cho nhà đầu tư ban đầu.

Alibaba(Alibaba) - Niêm yết 2014
Alibaba niêm yết tại NYSE với giá 68 USD, ngày đầu đạt 93 USD, tăng 37%. Sau đó, thị trường tăng trưởng, vốn hóa vượt 2000 tỷ USD, thành công dài hạn.

( Thất bại: Các bài học đắt giá

WeWork)WeWork( - Mất cơ hội niêm yết 2019
Được định giá hơn 470 tỷ USD, dự kiến niêm yết, nhưng do chi tiêu quá mức và vấn đề quản lý, mất niềm tin nhà đầu tư, cuối cùng không thực hiện. Sau đó, hợp nhất để niêm yết, nhưng tiếp tục trì trệ, đến năm 2023 nộp đơn phá sản.

Roblox)Roblox### - Niêm yết 2021
Giá chào 45 USD, ngày đầu đạt 77 USD, nhưng do cạnh tranh và kết quả kinh doanh không tốt, giảm hơn 50% so với giá chào.

K-Bank(K-Bank) - Hoãn niêm yết 2024
Dự kiến niêm yết năm 2024, nhưng do nhà đầu tư tổ chức ít quan tâm và định giá cao, phải điều chỉnh giá xuống dưới mức kỳ vọng, cuối cùng hoãn lại.

Đặc điểm chính của thị trường IPO và môi trường đầu tư

( Thị trường IPO tại Hàn Quốc

Thị trường cổ phiếu mới tại Hàn Quốc ngày càng sôi động với các doanh nghiệp đổi mới như fintech, biotech. Chính sách hỗ trợ startup của chính phủ và vốn đầu tư mạo hiểm mở rộng giúp thúc đẩy hoạt động niêm yết. Thị trường KOSDAQ cũng tăng thanh khoản, tạo điều kiện thuận lợi hơn.

Tuy nhiên, nhà đầu tư nước ngoài có thể gặp rào cản về thủ tục, thuế, cần phân tích kỹ quy định và xu hướng thị trường.

) Thị trường IPO Mỹ

NASDAQ(NASDAQ) và NYSE###NYSE### là hai nền tảng niêm yết lớn nhất thế giới, chủ yếu là các doanh nghiệp công nghệ và sinh học. Các công ty kỳ lân lớn vẫn tiếp tục IPO.

Thanh khoản cao là lợi thế, nhưng biến động lớn và cạnh tranh khốc liệt. Cần chú ý đến quy định của Ủy ban Chứng khoán Mỹ(SEC) và yêu cầu công bố thông tin chặt chẽ, phân tích kỹ tình hình tài chính và triển vọng ngành.

( Thị trường IPO Hồng Kông

Hồng Kông là trung tâm tài chính quốc tế cho các doanh nghiệp Trung Quốc niêm yết ra nước ngoài. Alibaba thành công lớn, thị trường có thanh khoản cao, mở rộng cho nhà đầu tư quốc tế.

Tuy nhiên, chính sách của chính phủ Trung Quốc và các rủi ro địa chính trị là yếu tố cần chú ý. Các quy định về dữ liệu, bất ổn chính trị có thể ảnh hưởng lớn đến thị trường, cùng với rủi ro tập trung ngành.

Chiến lược then chốt để thành công trong đầu tư IPO

) Tiêu chí chọn doanh nghiệp

1. Xem xét tính minh bạch tài chính
Phân tích lợi nhuận, tỷ lệ nợ, dòng tiền. Doanh nghiệp có nền tảng tài chính vững chắc và tiềm năng tăng trưởng cao sẽ có khả năng duy trì đà tăng sau niêm yết.

Ví dụ, Apple từ khi niêm yết năm 1980 đã có cấu trúc tài chính vững mạnh và sản phẩm sáng tạo, làm nền tảng cho tăng trưởng dài hạn. Microsoft từ năm 1986 cũng dựa trên lợi nhuận ổn định và vị thế thị trường để phát triển liên tục.

2. Đánh giá tiềm năng ngành
Ngành nghề doanh nghiệp hoạt động có triển vọng tốt như AI, điện toán đám mây, biotech sẽ có khả năng tăng trưởng dài hạn. Ngược lại, ngành truyền thống như bán lẻ, viễn thông có thể đối mặt với hạn chế tăng trưởng hoặc cạnh tranh khốc liệt, dễ bị đình trệ sau niêm yết. Phân tích kỹ thị trường, dự báo của các tổ chức nghiên cứu là cần thiết.

3. Xác thực năng lực quản lý
Kỹ năng, kinh nghiệm, thành tích của ban lãnh đạo ảnh hưởng lớn đến tương lai doanh nghiệp. Đặc biệt startup, vai trò của đội ngũ quản lý rất quan trọng. Phân tích hồ sơ, lý lịch, các bài báo, thành tích của ban lãnh đạo trong các doanh nghiệp cũ để đánh giá.

( Chiến lược quản lý rủi ro

Lập kế hoạch tài chính
Chỉ dành một phần nhỏ trong danh mục đầu tư cho IPO, vì lợi nhuận cao đi kèm rủi ro lớn. Phân bổ phù hợp để có thể chịu đựng thua lỗ.

Đa dạng hóa danh mục
Không nên tập trung vào một IPO duy nhất, mà phân bổ vào nhiều mã khác nhau, ngành khác nhau như công nghệ, y tế, tài chính để giảm thiểu rủi ro ngành. Chiến lược này giúp ổn định danh mục.

Xem xét môi trường thị trường
Thời điểm IPO, tình hình kinh tế, tâm lý nhà đầu tư rất quan trọng. Trong giai đoạn tăng lãi suất, cổ phiếu tăng trưởng có thể giảm giá, cần phân tích kỹ. Khi tâm lý tích cực, cổ phiếu mới có thể tăng, còn trong môi trường tiêu cực, rủi ro giảm giá cao hơn.

Kết luận: Tiếp cận đúng đắn với đầu tư IPO

Công khai doanh nghiệp là cơ hội lớn cho cả doanh nghiệp và nhà đầu tư. Doanh nghiệp huy động vốn mở rộng, nhà đầu tư kỳ vọng lợi nhuận từ đà tăng ban đầu và tăng trưởng dài hạn.

Tuy nhiên, đầu tư cổ phiếu phát hành lần đầu đi kèm biến động lớn và rủi ro đáng kể. Phân tích kỹ tài chính, ngành, đội ngũ quản lý, đa dạng hóa danh mục, quản lý vốn là các bước cần thiết để giảm thiểu rủi ro.

Thị trường IPO còn phụ thuộc vào các yếu tố kinh tế, chính sách của từng quốc gia, cần nghiên cứu kỹ quy định và xu hướng chung. Với thông tin chính xác, phân tích cẩn thận, đầu tư IPO có thể trở thành cơ hội sinh lợi dài hạn. Trước khi quyết định, nên tham khảo ý kiến chuyên gia và xây dựng chiến lược phù hợp với mục tiêu và khả năng chịu đựng rủi ro của bản thân.