Nam Phi đồng đổi đô la Mỹ có phải là lựa chọn hợp lý không? Phân tích sâu về giá trị đầu tư Rand và rủi ro tỷ giá

Trong thị trường ngoại hối, nhiều nhà đầu tư thường tập trung vào các đồng tiền chính như USD, EUR mà bỏ qua một số đồng tiền của thị trường mới nổi có đặc điểm biến động cao. Đồng Rand Nam Phi (đơn vị tiền tệ, mã ZAR) chính là một loại tiền tệ đầy cơ hội giao dịch nhưng cũng đi kèm rủi ro, trong những năm gần đây được nhiều nhà đầu tư tại Đài Loan quan tâm. Vậy đổi Rand Nam Phi lấy USD có thực sự có lợi hay không? Chúng ta cần phân tích sâu từ nhiều góc độ.

Các đặc tính cơ bản và đặc điểm của đồng Rand Nam Phi

Rand là đơn vị tiền tệ hợp pháp của Cộng hòa Nam Phi, do Ngân hàng Dự trữ Nam Phi (ngân hàng trung ương) phát hành. Nam Phi chính thức sử dụng Rand làm đơn vị tiền tệ từ năm 1961, năm 1974 áp dụng chế độ tỷ giá thả nổi quản lý, năm 1995 bãi bỏ chế độ tỷ giá kép, chuyển sang tỷ giá thả nổi đơn nhất.

Khác với các đồng tiền quốc gia thông thường, Rand được định nghĩa rộng rãi là tiền tệ tài sản rủi ro. Tính chất đặc biệt này có nghĩa là tỷ giá của Rand rất nhạy cảm với tâm lý rủi ro toàn cầu — khi dòng vốn quốc tế chảy vào các nền kinh tế phát triển như Mỹ, Rand sẽ chịu áp lực rút vốn; ngược lại, khi dòng tiền nóng chảy vào các thị trường mới nổi, Rand sẽ có xu hướng tăng giá.

Lý do khiến Rand đáng chú ý chính là các đặc điểm sau:

Nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú: Nam Phi là một trong những nền kinh tế lớn nhất châu Phi, giàu vàng, bạch kim, kim cương và các kim loại quý khác, các mặt hàng này là trụ cột quan trọng của nền kinh tế.

Chế độ tỷ giá thả nổi mang lại biến động: Tỷ giá Rand chịu ảnh hưởng của cung cầu trên thị trường quốc tế, đồng thời còn bị tác động bởi các yếu tố chính trị, kinh tế, xã hội trong nước, khiến tỷ giá có độ biến động cao, tạo ra nhiều cơ hội giao dịch.

Lợi thế chênh lệch lãi suất của tiền tệ thị trường mới nổi: So với các đồng tiền của các quốc gia phát triển, Rand thường mang lại mức lãi suất cao hơn, hấp dẫn các nhà đầu tư tìm kiếm lợi nhuận.

Đổi Rand Nam Phi lấy USD có thực sự có lợi? Phân tích các yếu tố then chốt

Chi phí chênh lệch tỷ giá không thể bỏ qua

Nhiều nhà đầu tư quan tâm đến việc đổi Rand lấy USD có lợi hay không, trước hết cần xem xét chi phí chuyển đổi ngoại tệ. Khoảng cách tỷ giá giữa Đài tệ và Rand thường dao động trong khoảng 3% đến 5%, đôi khi còn cao hơn. Điều này có nghĩa là khi thực hiện đổi tiền, nhà đầu tư phải chịu một phần chi phí, điều này sẽ trực tiếp ăn mòn lợi nhuận đầu tư.

Mặt trái của chênh lệch lãi suất

Lãi suất tiền gửi Rand thường khoảng 5.5%, cao hơn nhiều so với lãi suất tiền gửi Đài tệ. Tuy nhiên, lợi thế về lãi suất này có thể chuyển thành lợi nhuận thực tế hay không phụ thuộc vào xu hướng tỷ giá Rand so với USD. Nếu Rand giảm giá mạnh so với USD, khoản lãi từ lãi suất có thể bị bù đắp hoàn toàn bởi tổn thất tỷ giá, thậm chí dẫn đến mất vốn gốc.

Thời điểm đổi ngoại tệ phụ thuộc vào sức mạnh của USD

Tương quan sức mạnh của Rand so với USD phần lớn quyết định xem việc đổi Rand lấy USD có lợi hay không. Khi USD trong chu kỳ tăng giá, việc đổi Rand lấy USD sẽ phải trả nhiều Rand hơn, lúc này không có lợi; ngược lại, khi USD trong chu kỳ giảm giá, đặc biệt khi Fed bắt đầu chu kỳ hạ lãi suất, việc đổi Rand lấy USD có thể nhận được tỷ giá tốt hơn.

Các yếu tố ảnh hưởng chính đến tỷ giá Rand Nam Phi

Nền kinh tế Nam Phi gắn bó chặt chẽ với kinh tế toàn cầu, nhiều yếu tố bên ngoài ảnh hưởng đến xu hướng của Rand:

Biến động giá hàng hóa cơ bản: Là quốc gia xuất khẩu chính các kim loại quý như vàng, bạch kim, khi giá hàng hóa tăng, nền kinh tế Nam Phi thể hiện sức mạnh tương đối, Rand được hỗ trợ; ngược lại, khi giá hàng hóa giảm, tỷ giá sẽ chịu áp lực.

Chu kỳ kinh tế Trung-Mỹ: Sự tăng trưởng của hai nền kinh tế lớn này ảnh hưởng trực tiếp đến nhu cầu đối với hàng hóa của Nam Phi, từ đó tác động đến hiệu suất của Rand.

Tính biến động cao: Dữ liệu lịch sử cho thấy, Rand có biên độ dao động lớn trên thị trường ngoại hối. Trong 20 năm qua, Rand đã trải qua hơn 4 chu kỳ biến động mạnh, mức tăng giảm có lúc vượt quá 50%. Tính đến đầu năm 2023, lượng quỹ ngoại định giá bằng đồng Rand vượt quá 2081 tỷ TWD, thậm chí còn cao hơn các quỹ tính theo đô la Úc và euro, phản ánh sự quan tâm lớn của nhà đầu tư Đài Loan đối với đồng tiền này.

Các rủi ro cần lưu ý khi đầu tư vào Rand Nam Phi

Trước khi quyết định đổi Rand lấy USD có lợi hay không, nhà đầu tư cần nhận thức rõ các rủi ro liên quan:

Ảnh hưởng của tâm lý rủi ro toàn cầu: Các sự kiện khủng hoảng tài chính, xung đột địa chính trị đột xuất có thể gây ra dòng vốn quốc tế rút mạnh, khiến Rand chịu áp lực giảm giá nhanh.

Rủi ro kinh tế nội địa: Chính phủ bất ổn, thâm hụt ngân sách gia tăng, lạm phát tăng hoặc tăng trưởng kinh tế chậm lại đều có thể làm giảm niềm tin vào Rand. Theo dự báo của Bộ Tài chính Nam Phi, ngân sách hiện tại có thâm hụt mở rộng và nợ tăng, trong khi CPI cốt lõi giảm, điều này có thể thúc đẩy ngân hàng trung ương hạ lãi suất, gây áp lực giảm giá Rand.

Áp lực cạnh tranh của USD: Khi USD mạnh lên, sức cạnh tranh quốc tế của Rand giảm, tỷ giá chịu áp lực.

Các hạn chế về hạ tầng: Từ năm 2008 trở đi, tình trạng thiếu điện kéo dài gây ảnh hưởng lớn đến phát triển kinh tế Nam Phi. Các tổ chức xếp hạng như Moody’s từng cảnh báo rằng khủng hoảng điện dài hạn sẽ dẫn đến triển vọng tín dụng của Nam Phi bị tiêu cực.

Các phương thức đầu tư vào Rand Nam Phi so sánh

Gửi tiết kiệm ngân hàng

Đây là phương thức đầu tư truyền thống nhất. Ưu điểm là lãi suất tương đối cao, việc đổi tiền dễ dàng, tính thanh khoản đảm bảo. Nhược điểm là yêu cầu tối thiểu để gửi, nhận lãi, đồng thời rủi ro mất giá cao — nhà đầu tư có thể bị tổn thất vốn gốc do tổn thất tỷ giá trước khi nhận được lãi.

Quỹ đầu tư tiền tệ Rand

Các quỹ đầu tư và trái phiếu định giá bằng Rand thu hút các nhà đầu tư có khẩu vị rủi ro thấp, có tỷ suất lợi nhuận cao, phí thấp hơn gửi tiết kiệm. Tuy nhiên, tỷ lệ chia cổ tức không cố định, không có cam kết duy trì mức hiện tại trong tương lai, chi phí chênh lệch tỷ giá (thường 3%-5%) cũng làm tăng chi phí thực tế.

Giao dịch ngoại hối ký quỹ (Forex margin trading)

Giao dịch ký quỹ là phương thức đầu tư phổ biến nhất trên thị trường ngoại hối hiện nay. So với gửi tiết kiệm và quỹ, giao dịch ký quỹ có khả năng sinh lợi cả khi đồng Rand tăng hoặc giảm. Mức giao dịch tối thiểu chỉ 0.01 lot, yêu cầu vốn chỉ vài chục USD. Giao dịch không giới hạn về thời gian, có thể thực hiện 24/7 trực tuyến, hỗ trợ các lệnh giới hạn, dừng lỗ, theo dõi lỗ lãi. Tính linh hoạt này đặc biệt phù hợp với các khoản đầu tư vào đồng Rand có biên độ biến động cao.

Dự đoán xu hướng và triển vọng của Rand Nam Phi

Ảnh hưởng chính sách của Fed

Việc Fed có hoàn thành chu kỳ tăng lãi suất trong nửa đầu năm nay hay không, và nửa cuối có bắt đầu chính sách nới lỏng hoặc hạ lãi suất hay không sẽ ảnh hưởng sâu sắc đến hiệu suất của Rand. Trong quá khứ, hai lần Fed có xu hướng chuyển hướng rõ ràng, lãi suất của Nam Phi đều có xu hướng giảm rõ rệt hơn. Nói cách khác, nếu Fed ngừng tăng lãi suất, Rand có thể hưởng lợi; còn nếu bắt đầu hạ lãi suất, Rand có thể đối mặt với đợt giảm mạnh hơn.

Rủi ro suy thoái kinh tế Mỹ

Việc Mỹ có rơi vào suy thoái hay không, và hệ thống tài chính toàn cầu có phản ứng dây chuyền ra sao là yếu tố quyết định xu hướng trung hạn của Rand. Trong thời kỳ khủng hoảng, Rand thường giảm giá; khi môi trường tài chính ổn định hoặc phục hồi, Rand có khả năng tăng giá và bật tăng trở lại.

Dự báo của các tổ chức chuyên nghiệp

Theo phân tích của nhiều ngân hàng quốc tế:

Ngân hàng Société Générale qua các nhà phân tích Phoenix Kalen và Marek Drimal dự đoán, Rand sẽ dẫn đầu các đồng tiền thị trường mới nổi trong năm 2023, có khả năng tăng từ 3.5% đến 16.50 vào cuối năm, trong khi các đồng tiền mới nổi khác trung bình giảm 2.5%.

Ngân hàng Standard Chartered với trưởng bộ phận kinh tế Goolam Ballim cho rằng, Rand có khả năng hồi phục về mức 16.40, lý do là thị trường chung cho rằng tài sản của Nam Phi đang bị định giá thấp, điều này sẽ thúc đẩy Rand tăng giá. Ngoài ra, đồng USD cũng dự kiến sẽ yếu đi.

Tổng thể, nếu tỷ giá USD/ZAR vượt qua mức cao lịch sử, khả năng tăng lên 20 là khá lớn; còn nếu tình hình diễn biến theo chiều hướng bất lợi cho USD, USD/ZAR có thể dao động quanh mức 16 — đây là các mức hỗ trợ và kháng cự quan trọng trong các phân tích kỹ thuật trung hạn.

Các điểm quyết định đầu tư vào Rand Nam Phi

Việc đổi Rand lấy USD có lợi hay không cuối cùng phụ thuộc vào tình hình cá nhân của nhà đầu tư và dự đoán thị trường:

• Nhận thức về rủi ro tỷ giá: Giá trị của Rand chịu ảnh hưởng trực tiếp từ kinh tế toàn cầu và biến động của USD, cần theo dõi sát các diễn biến kinh tế quốc tế.

• Cân bằng chi phí và lợi ích: Lợi nhuận từ lãi suất phải vượt qua chi phí chênh lệch tỷ giá mới có lợi, nhà đầu tư cần chọn thời điểm đổi ngoại tệ phù hợp.

• Dự đoán xu hướng: Rand có đặc điểm xu hướng rõ ràng, nếu dự đoán sai hướng và không cắt lỗ kịp thời, sẽ đối mặt thiệt hại lớn.

• Kiên nhẫn chờ đợi: Hiện tại, tình hình toàn cầu còn nhiều bất ổn, các số liệu về kinh tế có thể cần đến nửa cuối năm mới rõ ràng. Trước khi xác định xu hướng, kiên nhẫn là lựa chọn sáng suốt hơn.

Trong bối cảnh hiện tại, cơ hội và rủi ro đầu tư vào Rand đều tồn tại. Nhà đầu tư nên dựa trên khả năng chịu đựng rủi ro và tình hình tài chính của bản thân để lựa chọn phương thức và thời điểm phù hợp. Với những ai có khả năng chịu đựng rủi ro cao, giao dịch ký quỹ mang lại tính linh hoạt hơn; còn nhà đầu tư bảo thủ có thể chọn gửi tiết kiệm truyền thống hoặc quỹ đầu tư. Dù chọn phương thức nào, việc đánh giá rủi ro kỹ lưỡng, kiểm soát chi phí và chọn thời điểm phù hợp là chìa khóa để đạt lợi nhuận.