Đầu tư vào trái phiếu năm 2024: Hiểu rõ các công cụ tài chính không thể thiếu

Tại sao trái phiếu lại hấp dẫn trong thị trường không chắc chắn

Khi thị trường chứng khoán biến động mạnh, giá vàng liên tục tăng và lợi tức ngân hàng thu hẹp, nhà đầu tư bắt đầu tìm kiếm các lựa chọn mới có thể mang lại lợi nhuận hợp lý nhưng không phải đối mặt với rủi ro quá lớn. Trái phiếu (Debt Instruments) trở thành lựa chọn hàng đầu trong tình huống này

Trái phiếu hoạt động như thế nào

Về cơ bản, trái phiếu là giấy tờ hợp đồng đại diện cho việc vay mượn tiền. Người mua trái phiếu (nhà đầu tư) sẽ trở thành chủ nợ có quyền yêu cầu lãi suất và hoàn trả gốc từ người phát hành trái phiếu (công ty hoặc chính phủ)

Sự khác biệt so với gửi tiền thông thường là trái phiếu có lợi tức cao hơn nhưng đi kèm với rủi ro cao hơn do việc thanh toán phụ thuộc vào tình hình tài chính của người phát hành

Năm loại rủi ro cần xem xét

Rủi ro vỡ nợ

Nếu công ty hoặc tổ chức phát hành trái phiếu gặp khó khăn về tài chính, có thể không trả được lãi hoặc gốc đúng hạn. Rủi ro này thấp hơn đối với trái phiếu chính phủ nhưng cao hơn đối với trái phiếu doanh nghiệp tư nhân.

Rủi ro lãi suất

Khi ngân hàng trung ương điều chỉnh lãi suất, nhà đầu tư mua trái phiếu cố định có thể bỏ lỡ cơ hội nhận lợi tức cao hơn.

Rủi ro thanh khoản

Thị trường mua bán trái phiếu không dày đặc như thị trường chứng khoán. Khi cần bán trước hạn, có thể khó tìm người mua.

Rủi ro lạm phát

Tỷ lệ lạm phát tăng làm giảm sức mua của tiền, mặc dù có lợi tức nhưng giá trị thực có thể giảm.

Rủi ro đầu tư tiếp theo

Khi trái phiếu đáo hạn, nếu thị trường không thuận lợi, có thể không có cơ hội đầu tư tốt cho số tiền nhận lại.

Quyền lợi ẩn mà nhà đầu tư cần biết

Quyền mua lại trước hạn (Callable)

Người phát hành có thể có quyền thanh toán toàn bộ gốc trước hạn, khiến người nắm giữ mất lợi ích từ phần lãi còn lại.

Quyền bán lại trước hạn (Puttable)

Nhà đầu tư có quyền bán lại trái phiếu cho người phát hành, giúp tự bảo vệ khi thị trường thay đổi.

Quyền chuyển đổi thành cổ phiếu (Convertible)

Người nắm giữ trái phiếu có thể chuyển đổi thành cổ phần của công ty, mở ra cơ hội hưởng lợi từ cả giá cổ phiếu và cổ tức.

Các loại trái phiếu có sẵn

Phân theo người phát hành

Trái phiếu chính phủ có rủi ro thấp nhất vì được bảo đảm bởi nhà nước, nhưng lợi tức cũng thấp nhất. Trái phiếu của các tổ chức nhà nước có rủi ro trung bình, còn trái phiếu tư nhân có rủi ro cao nhất nhưng lợi tức tốt nhất.

Phân theo quyền yêu cầu

Trái phiếu không có quyền ưu tiên nhận thanh toán sau các chủ nợ khác, trong khi trái phiếu có quyền ưu tiên nhận thanh toán cùng với các chủ nợ thông thường.

Phân theo bảo đảm

Trái phiếu có bảo đảm (Secured) được bảo vệ bằng tài sản của người phát hành, còn trái phiếu không có bảo đảm (Unsecured) phụ thuộc vào khả năng thanh toán của người phát hành.

Phân theo phương thức trả lãi

Trái phiếu trả lãi định kỳ mang lại lợi nhuận theo kỳ hạn, thường trả hai lần mỗi năm. Trái phiếu không trả lãi không trả lãi trong suốt thời gian nắm giữ, mà nhận phần chênh lệch giá khi đáo hạn. Trái phiếu không có lãi mang lại lợi nhuận từ chênh lệch giá.

Phân theo loại lãi suất

Lãi suất cố định (Fixed Rate) mang lại lợi nhuận đều đặn trong suốt hợp đồng, trong khi lãi suất thả nổi (Floating Rate) điều chỉnh theo lãi suất tham chiếu.

Tính toán lợi nhuận từ trái phiếu

Giả sử mua trái phiếu trị giá 10.000 đồng, lãi 8% mỗi năm, trả hai lần mỗi năm, thời hạn 4 năm.

Lãi mỗi kỳ: 10,000 × (8% ÷ 2) = 400 đồng
Lãi mỗi năm: 400 × 2 = 800 đồng
Lãi trong 4 năm: 800 × 4 = 3,200 đồng
Tổng số tiền nhận về: 10,000 + 3,200 = 13,200 đồng

Trái phiếu VS Cổ phiếu: chọn cái nào?

Về lợi nhuận

Cổ phiếu có tiềm năng mang lại lợi nhuận cao, trong khi trái phiếu có lợi tức cố định và hợp lý.

Về rủi ro

Cổ phiếu biến động lớn hơn trái phiếu khoảng 3 lần. Nhà đầu tư có thể chấp nhận rủi ro này, còn người nắm giữ trái phiếu ngắn hạn thì ít rủi ro hơn.

Về phân tích

Phân tích cổ phiếu tập trung vào khả năng sinh lợi và tăng trưởng, còn trái phiếu chú trọng khả năng thanh toán và theo dõi lãi suất.

Lựa chọn phù hợp

• Dành cho người còn trẻ có thời gian chấp nhận rủi ro, nên tập trung vào cổ phiếu để đạt lợi nhuận cao.
• Dành cho người sắp nghỉ hưu cần sự ổn định, trái phiếu là lựa chọn phù hợp.
• Đối với phần lớn nhà đầu tư, kết hợp cả hai loại (Stock + Bond Portfolio) để cân bằng là cách tốt nhất.

Cơ chế mua bán trái phiếu

Thị trường sơ cấp (Primary Market)

Nhà đầu tư mua trực tiếp từ người phát hành qua các tổ chức tài chính hoặc ngân hàng. Trong lần phát hành đầu tiên, sẽ xác định rõ hạn mức, lợi tức và thời gian.

Thị trường thứ cấp (Secondary Market)

Nhà đầu tư đã nắm giữ trái phiếu có thể mua bán qua kênh BEX (Bond Electronics Exchange) của Thái Lan, giúp tăng tính thanh khoản và thuận tiện. Thời gian thanh toán T+2 (trong vòng 2 ngày làm việc), và trái phiếu được lưu giữ tại Trung tâm lưu ký chứng khoán Việt Nam.

Những lợi ích của trái phiếu không thể bỏ qua

Lựa chọn đa dạng về thời hạn

Từ 1 ngày đến 20 năm, nhà đầu tư có thể điều chỉnh phù hợp với kế hoạch đầu tư cá nhân.

Dòng tiền đều đặn

Việc trả lãi định kỳ giúp tạo ra thu nhập bổ sung từ dòng tiền.

Lợi tức cao hơn ngân hàng

Vì là huy động vốn quy mô lớn, trái phiếu thường có lãi suất cao hơn gửi tiền.

Rủi ro thấp hơn cổ phiếu

Vì người nắm giữ trái phiếu được thanh toán trước cổ đông, nên rủi ro vỡ nợ thấp hơn nhiều.

Tính thanh khoản đủ

Thị trường thứ cấp hoạt động đủ để bán trước hạn mà không cần chờ đợi lâu.

Tóm tắt: Trái phiếu năm 2567

Trái phiếu là công cụ đầu tư cân bằng giữa lợi nhuận và rủi ro. Trong bối cảnh thị trường tài chính không chắc chắn, việc hiểu rõ và sử dụng trái phiếu tối đa lợi ích là kỹ năng quan trọng của nhà đầu tư hiện đại.

Dù là người mới bắt đầu hay nhà đầu tư có kinh nghiệm, trái phiếu nên được xem là một phần trong kế hoạch đầu tư dài hạn, lựa chọn loại phù hợp với mức độ rủi ro và mục tiêu tài chính của bản thân.