Thích nghi với biến động thị trường: Nghệ thuật vào và thoát lệnh trong giao dịch xu hướng

Xu hướng giao dịch (Trend Trading) có nguyên lý cốt lõi không phải là mua thấp bán cao, mà là theo xu hướng khi thị trường đã xác lập. Chiến lược này yêu cầu nhà giao dịch trước tiên nhận diện hướng của xu hướng hiện tại, sau đó tìm kiếm cơ hội lợi nhuận trong quá trình xu hướng tiếp diễn, mục tiêu là bắt chính các biến động chính giữa xu hướng.

Ưu điểm và thách thức của xu hướng giao dịch

So với chiến lược bắt đáy ở đáy thị trường, ưu điểm của xu hướng giao dịch là nhà giao dịch không cần phải chính xác nắm bắt điểm thấp nhất hoặc cao nhất của thị trường. Chỉ cần bắt được phần trung tâm của xu hướng sau khi nó bắt đầu mở rộng, là đủ để đạt lợi nhuận ổn định. Tuy nhiên, phương pháp này cũng có điểm yếu: nhà giao dịch có thể bỏ lỡ đà tăng ban đầu của thị trường do chờ xác nhận xu hướng, đồng thời dễ bị các tín hiệu biến động giả lừa dối. Dù vậy, xét về dài hạn, xu hướng giao dịch vì tính kỷ luật và ổn định vẫn được xem là một trong những phương pháp giao dịch hiệu quả nhất.

Các khó khăn cốt lõi của xu hướng giao dịch

Xác định hướng xu hướng

Phán đoán hướng xu hướng nghe có vẻ đơn giản, nhưng thực tế không dễ dàng. Thị trường cung cấp nhiều công cụ hỗ trợ—đường trung bình động, đường xu hướng, chỉ số biến động, v.v.—nhưng nhà giao dịch không thể dựa vào một chỉ số duy nhất. Cần tổng hợp đánh giá nhiều yếu tố và điều chỉnh linh hoạt theo các chu kỳ thời gian khác nhau.

Ví dụ, có thể dùng biểu đồ ngày để xác định hướng và cường độ chính của xu hướng, rồi chuyển sang biểu đồ giờ hoặc phút để tìm điểm vào chính xác. Đồng thời, cần luôn cảnh giác với các biến đổi đột ngột của thị trường—xu hướng có thể đảo chiều đột ngột hoặc xuất hiện các phá vỡ giả. Lúc này, điều chỉnh kế hoạch giao dịch hoặc thực hiện cắt lỗ là vô cùng quan trọng.

Không thể hoàn toàn bắt được toàn bộ xu hướng

Nhà giao dịch theo xu hướng tất nhiên phải đối mặt với giới hạn khách quan: vì họ cần chờ đợi xu hướng xác lập mới vào lệnh, nên sẽ bỏ lỡ phần tăng giá ban đầu của xu hướng. Đặc biệt là các người mới bắt đầu và thiếu kinh nghiệm, thường mắc phải sai lầm chết người—dự đoán và mở vị thế trước khi xu hướng được xác nhận. Tâm lý dự đoán như vậy cực kỳ nguy hiểm, dễ dẫn đến vào lệnh quá sớm và thua lỗ không cần thiết.

Nhà giao dịch xu hướng trưởng thành nên rèn luyện tính kiên nhẫn, học cách chờ đợi tín hiệu thật sự của xu hướng xuất hiện. Chỉ bằng cách quan sát cẩn thận biến đổi của thị trường và tuân thủ quy tắc vào lệnh nghiêm ngặt, mới có thể tránh rủi ro dự đoán sai.

Bốn phương pháp cốt lõi để nhận diện xu hướng

Mô hình biểu đồ và sự tiếp diễn của xu hướng

Khi quan sát biểu đồ giá, nhà giao dịch có thể phát hiện ra các mẫu hình mang tính dự đoán—đầu vai, đỉnh đáy đôi, tam giác tăng, v.v.—những mẫu này thường báo hiệu điểm tiếp diễn hoặc đảo chiều của xu hướng.

Trong xu hướng giảm, giá sẽ trải qua các đợt tạm dừng xen kẽ. Đôi khi, các đợt tạm dừng này thể hiện dưới dạng vùng chữ nhật, có hỗ trợ và kháng cự rõ ràng theo chiều ngang. Chiến lược của nhà xu hướng là tránh giao dịch trong các vùng đi ngang này, vì giá chỉ dao động lặp đi lặp lại, không có hướng rõ ràng. Lý tưởng là kiên nhẫn chờ giá phá vỡ đường hỗ trợ, đó mới là tín hiệu thực sự của xu hướng giảm.

Sau đó, giá có thể hình thành mô hình cờ hiệu—một kênh dốc ngược lại xu hướng ban đầu. Khi giá phá vỡ đường trên hoặc dưới của cờ hiệu, nghĩa là xu hướng đang bắt đầu tăng tốc trở lại. Về mặt kỹ thuật, vào lệnh lúc này thường dễ dàng bắt được đà tiếp diễn của xu hướng.

Ứng dụng đường trung bình động

Đường trung bình động giúp làm mượt biến động giá, tiết lộ hướng đi thực sự của thị trường. Nguyên lý cơ bản rất đơn giản: giá nằm trên đường trung bình động thường dự báo xu hướng tăng, còn giá nằm dưới thì xu hướng giảm.

Phương pháp nâng cao là xây dựng kênh trung bình động—dùng hai đường trung bình động cùng chu kỳ, dựa trên giá cao nhất và thấp nhất. Trong xu hướng tăng, giá nên vận động gần đường trên của kênh. Khi giá điều chỉnh về phía trong kênh, thường là cơ hội vào lệnh mua lại. Chờ đợi giá bật lên từ đáy kênh và phá vỡ phía trên, điểm bật này thường cung cấp cơ hội mua tốt.

Phương pháp này đơn giản, trực quan, đồng thời tự thích ứng với biến động của thị trường.

Đường xu hướng và phản ứng tại hỗ trợ

Đường xu hướng là đường thẳng nối các điểm quan trọng trên biểu đồ, giúp rõ ràng thể hiện hướng và cường độ của thị trường. Trong xu hướng tăng, nối các đáy liên tiếp sẽ tạo thành đường xu hướng tăng. Khi giá trở lại gần đường này, nếu không bị phá vỡ rõ ràng, thì xu hướng vẫn còn tiếp tục.

Nhà giao dịch theo xu hướng có thể vào lệnh khi giá chạm vào đường xu hướng nhưng chưa phá vỡ, theo hướng xu hướng. Ưu điểm của chiến lược này là điểm vào rõ ràng, kiểm soát rủi ro dễ dàng hơn.

Lưu ý, đường xu hướng có thể dùng trên các khung thời gian khác nhau. Nhà giao dịch có thể xác định các đường xu hướng chính trên biểu đồ ngày hoặc 4 giờ, rồi tìm các mẫu hình và tín hiệu vào lệnh cụ thể trên biểu đồ 1 giờ hoặc các khung nhỏ hơn. Phối hợp đa khung thời gian thường mang lại hiệu quả tối ưu.

Điểm xoay và mức hỗ trợ kháng cự

Điểm xoay là các mức kỹ thuật tính toán dựa trên công thức toán học. Dựa trên giá mở cửa, đóng cửa, cao nhất, thấp nhất của ngày giao dịch trước, có thể tính ra điểm xoay của ngày và các mức hỗ trợ, kháng cự trên dưới.

Về lý thuyết, giá vận động trên điểm xoay thể hiện xu hướng tăng đang hoạt động, mỗi lần bật lại cao hơn lần trước. Nhưng khi điểm xoay bắt đầu giảm hoặc giá bắt đầu vận động dưới điểm xoay, điều này báo hiệu khả năng xu hướng sẽ chuyển đổi. Hướng của điểm xoay thường phản ánh sớm tâm lý thị trường.

Nguyên tắc vào ra của xu hướng giao dịch

Tín hiệu vào thường xuất hiện khi: giá phá vỡ các mức kháng cự quan trọng, giá bật lại từ đường trung bình động, hoặc giá đảo chiều tại gần đường xu hướng. Quan trọng là chờ xác nhận, tránh các phá vỡ giả.

Chiến lược thoát lệnh cũng rất quan trọng. Nhiều nhà giao dịch giỏi trong việc vào lệnh, nhưng chiến lược thoát lại có điểm yếu lớn. Nhà xu hướng nên giữ vị thế cho đến khi xu hướng rõ ràng yếu đi, chứ không vội chốt lời. Có thể dùng trailing stop hoặc chờ đợi phá vỡ đường xu hướng để thoát. Thường xuyên xem xét nhật ký giao dịch, phân tích kỹ lưỡng quyết định thoát, sẽ giúp phát hiện ra nhiều điểm cần cải thiện.

Gợi ý thực hành

Thành công của xu hướng giao dịch nằm ở kỷ luật và kiên nhẫn. Nhà giao dịch cần tuân thủ nghiêm ngặt quy tắc vào lệnh, không để lòng tham hoặc sợ hãi làm lệch kế hoạch. Không cố gắng dự đoán thị trường, mà là theo thị trường, theo nhịp điệu của thị trường chứ không phải cảm xúc của chính mình.

Khi thị trường cho tín hiệu tăng, hãy theo đà tăng; khi tín hiệu yếu đi, chuẩn bị thoát. Triết lý giao dịch “vô vi” này nghe có vẻ đơn giản, nhưng thực sự cần rèn luyện lâu dài mới thành thạo. Chỉ cần liên tục cải thiện những điểm này, nhà giao dịch theo xu hướng sẽ có cơ hội trở thành người chiến thắng trên thị trường.