Web3 Thực Chất Được Xây Dựng Trên Blockchain Như Thế Nào?

Internernet đã trải qua ba giai đoạn phát triển rõ rệt. Ban đầu là Web 1.0 - thời kỳ “chỉ xem” thông tin, người dùng không thể tương tác hay tạo nội dung. Rồi đến Web 2.0 - kỷ nguyên của các nền tảng xã hội trung ương, nơi người dùng trở thành nhà sáng tạo nội dung nhưng lại mất quyền kiểm soát dữ liệu cá nhân. Giờ đây, chúng ta bước vào Web3 - một mạng internet mới hứa hẹn trả lại quyền lực cho người dùng, và mối liên hệ giữa blockchain và web3 là chìa khóa để hiện thực hóa điều này.

Vì Sao Web2 Đang Lỏm Bỏm?

Hệ thống Web hiện tại sở hữu những khiếm khuyết sâu sắc. Quyền lực tập trung vào tay một số gã khổng lồ công nghệ - họ kiểm soát dữ liệu người dùng, quyết định ai được phát biểu, ai bị khóa tài khoản. Các công ty này sử dụng thông tin cá nhân để xây dựng hồ sơ, bán quảng cáo, và tạo ra những lợi nhuận khổng lồ từ sự riêng tư của bạn.

Ngoài ra, kiểm duyệt nội dung, chặn tài khoản, hay xóa các bài đăng xảy ra tùy tiện. Người dùng không có cơ chế kiểm soát, không có sự minh bạch về cách dữ liệu họ được xử lý. Đây là lý do tại sao mối liên hệ giữa blockchain và web3 trở nên quan trọng - nó mang lại giải pháp.

Blockchain Và Tiền Mã Hóa: Những Công Cụ Của Web3

Web3 được xây dựng trên ba nguyên tắc cốt lõi: phi tập trung, không cần cấp quyền, và không cần tin cậy. Blockchain là công nghệ hoàn hảo để đạt được ba mục tiêu này.

Phi tập trung - Blockchain phân tán thông tin trên hàng nghìn nút thay vì tập trung tại một máy chủ trung ương. Không một công ty, không một chính phủ, có thể kiểm soát toàn bộ mạng. Sổ cái công khai của blockchain cho phép mọi người xác minh tính chính xác của dữ liệu mà không cần tin tưởng bất kỳ bên thứ ba nào.

Không cần cấp quyền - Các ứng dụng trên blockchain là mã nguồn công khai. Bất kỳ ai trên thế giới đều có thể sử dụng chúng mà không cần xin phép từ bất kỳ công ty nào. Người dùng ở Afghanistan hay Venezuela có thể truy cập stablecoin, gửi tiền, hoặc tham gia vào các DAO giống như những người ở các nước phát triển.

Không cần tin cậy - Bạn không cần tin tưởng một ngân hàng hay tổ chức trung gian. Thay vào đó, bạn tin tưởng vào toán học và mật mã của blockchain. Những giao dịch được xác nhận bởi mạng thông qua cơ chế đồng thuận, chứ không phải bởi một công ty có quyền lợi.

Tiền Mã Hóa: Làm Gì Trong Web3?

Tiền mã hóa không chỉ là những tài sản kỹ thuật số để giao dịch. Chúng đóng vai trò là cơ sở hạ tầng thanh toán gốc của Web3. Khác với hệ thống thanh toán Web2 phụ thuộc vào ngân hàng và bên trung gian, thanh toán tiền mã hóa là tức thời, toàn cầu, và không yêu cầu cấp quyền từ bất kỳ ai.

Ngoài ra, tiền mã hóa có thể lập trình hóa. Một token có thể mang nhiều chức năng - nó là phương tiện thanh toán, công cụ quản trị, hay bằng chứng sở hữu. Ví dụ, chủ sở hữu token trong một DAO có thể bỏ phiếu trên các quyết định tổ chức mà không cần cơ quan trung ương. Tất cả phiếu bầu được ghi lại trên blockchain, hoàn toàn minh bạch.

Quyền Sở Hữu Kỹ Thuật Số: Một Sự Thay Đổi Cấp Tính

Trong Web2, bạn chỉ “thuê” những thứ. Tài khoản mạng xã hội, tấm hình, bộ sưu tập game có thể bị xóa bất cứ lúc nào nếu công ty quyết định đóng cửa hoặc thay đổi chính sách. Blockchain thay đổi điều này hoàn toàn.

Với ví tiền mã hóa, bạn thực sự sở hữu tài sản kỹ thuật số. Không ai có thể lấy đi chúng từ bạn ngoài việc bạn cho phép. NFT cho phép bạn sở hữu và kiểm chứng những mặt hàng kỹ thuật số độc nhất - từ tác phẩm nghệ thuật đến nhân vật trong game. Bất kỳ ai cũng có thể kiểm tra blockchain công khai để xác minh bạn sở hữu những thứ đó.

Chống Kiểm Duyệt: Câu Chuyện Về Sự Tự Do

Blockchain được thiết kế chống kiểm duyệt từ gốc. Khi dữ liệu được viết lên blockchain Ethereum hoặc Bitcoin, gần như không thể xóa hay thay đổi nó. Điều này có ý nghĩa to lớn.

Một nhà báo ở một đất nước độc tài có thể xuất bản lên blockchain mà không sợ bị xóa. Một người bị ngân hàng từ chối dịch vụ vì lý do chính trị có thể sử dụng tiền mã hóa để giao dịch. Một cộng đồng bị kiểm duyệt có thể tổ chức thông qua DAO mà không bị chính phủ cản tắc. Đây là sức mạnh thực sự của blockchain.

Web3 Có Cần Blockchain Không?

Công nghệ khác cũng có thể giúp xây dựng Web3 tốt hơn. Thực tế tăng cường (AR), thực tế ảo (VR), Internet vạn vật (IoT) có thể làm cho internet kết nối hơn với thế giới vật lý. Một metaverse thực sự có thể kết hợp tất cả những công nghệ này.

Tuy nhiên, nếu metaverse được kiểm soát bởi một công ty trung ương - giống như Zuckerberg nắm giữ Facebook - thì nó chỉ là một phiên bản 3D của Web2. Blockchain và tiền mã hóa là những gì khiến Web3 thực sự phi tập trung và thuộc về người dùng.

Mối liên hệ giữa blockchain và web3 là thiết yếu vì blockchain cung cấp cơ sở hạ tầng không thể bị kiểm soát hay thay đổi. Nó là xương sống của một Web3 thực sự phi tập trung.

DAO: Cách Tổ Chức Trong Web3

Blockchain cho phép một hình thức tổ chức hoàn toàn mới - Tổ Chức Tự Trị Phi Tập Trung (DAO). Thay vì một CEO hay hội đồng quản trị ra quyết định, các thành viên DAO bỏ phiếu dựa trên số lượng token họ nắm giữ. Tất cả quyết định, tất cả quỹ, tất cả hoạt động đều hiển thị trên blockchain.

Một DAO có thể quản lý quỹ đầu tư, phát triển phần mềm, hoặc thậm chí điều hành một công ty hoàn toàn. Nó loại bỏ nhu cầu tin tưởng vào lãnh đạo - tin tưởng vào code là đủ. Đây là cách tổ chức dân chủ trong kỷ nguyên kỹ thuật số.

Web3 Sẽ Trông Như Thế Nào?

Người dùng Web3 có thể sẽ không nhận thấy blockchain ở phía sau. Giống như ngày nay bạn không cần biết về giao thức HTTP hay máy chủ để sử dụng Facebook, trong tương lai, bạn cũng sẽ không cần biết blockchain đang chạy ở đâu.

Nhưng khác biệt chính là: bạn sở hữu dữ liệu của mình. Bạn kiểm soát bản sắc số của mình thông qua NFT. Bạn giao dịch tiền mã hóa mà không cần ngân hàng. Bạn tham gia cộng đồng thông qua DAO. Bạn không thể bị kiểm duyệt hay bị cấm từ một nền tảng vì một công ty quyết định như vậy.

Blockchain là nền tảng cho phép tất cả điều này xảy ra. Nó là cầu nối giữa hiện tại (Web2 tập trung) và tương lai (Web3 phi tập trung).

Kết Luận

Mối liên hệ giữa blockchain và web3 không phải là tình cờ - đó là mối liên hệ hữu cơ. Web3 cần blockchain vì blockchain là công nghệ duy nhất hiện nay có thể tạo ra một hệ thống thực sự phi tập trung, không cần cấp quyền, không cần tin cậy.

Tuy nhiên, Web3 vẫn còn chủ yếu là một tầm nhìn hơn là hiện thực. Nhưng công nghệ blockchain và tiền mã hóa đã sẵn sàng. Những điều còn lại là bạn - người dùng - tiếp tục xây dựng, thử nghiệm, và đẩy biên giới của những gì có thể.

Tương lai của internet được phân quyền. Và blockchain là chìa khóa.