Tỷ lệ SOFR: Sự phát triển của các tiêu chuẩn tài chính hiện đại

Core Insights

Trong hệ thống tài chính toàn cầu, lãi suất chuẩn như mạch máu lưu thông. SOFR (Lãi suất vay qua đêm có đảm bảo) chính là một chỉ số quan trọng như vậy, thay thế LIBOR lâu đời, trở thành tiêu chuẩn mới trong định giá các hợp đồng tài chính bằng đô la Mỹ. Sự chuyển đổi này không phải ngẫu nhiên — nó bắt nguồn từ các lỗ hổng hệ thống được phơi bày trong cuộc khủng hoảng tài chính 2008.

SOFR khác biệt so với các tiền thân của nó, dựa trên các giao dịch thị trường thực tế chứ không phải ước lượng giữa các ngân hàng. Sự minh bạch và xác thực này khiến nó trở thành chuẩn định giá đáng tin cậy cho các công cụ tài chính phái sinh, vay vốn, trái phiếu và nhiều loại hình khác. Các nhà đầu tư có thể quản lý rủi ro hoặc thực hiện các vị thế bằng cách giao dịch hợp đồng tương lai SOFR trên Sở Giao dịch Hàng hóa Chicago (CME).

Từ LIBOR đến SOFR: Tại sao cần chuyển đổi

Trong thời gian dài, lãi suất liên ngân hàng London (LIBOR) đã thống trị định giá tài chính quốc tế. Tuy nhiên, hệ thống này tồn tại những điểm yếu căn bản — dựa vào các báo giá chủ quan của các ngân hàng về chi phí vay mượn lẫn nhau, tạo điều kiện cho thao túng thị trường. Trong cuộc khủng hoảng tài chính, điểm yếu này bị phơi bày rõ ràng, nhiều ngân hàng lớn bị phạt nặng vì thao túng LIBOR.

SOFR ra đời dựa trên các nguồn dữ liệu hoàn toàn khác biệt. Nó dựa trên dữ liệu giao dịch thị trường repo do Ngân hàng Dự trữ Liên bang New York phối hợp với Văn phòng Nghiên cứu Tài chính của Bộ Tài chính Mỹ tổng hợp. Thị trường này có khối lượng giao dịch hàng ngày vượt quá 1 nghìn tỷ USD, trong đó các bên tham gia vay qua đêm bằng trái phiếu chính phủ Mỹ làm tài sản thế chấp. Quy mô và tính minh bạch này khiến việc gian lận dữ liệu gần như không thể xảy ra.

Cơ chế hoạt động của lãi suất SOFR

Để hiểu cách SOFR hoạt động, trước tiên cần hiểu vai trò của thị trường repo. Trong thị trường này, các tổ chức tài chính vay tiền mặt và cam kết hoàn trả qua đêm bằng trái phiếu chính phủ làm tài sản thế chấp. Các giao dịch này gồm ba loại:

Giao dịch repo của bên trung gian như ngân hàng; Giao dịch repo GCF (General Collateral Finance) do Công ty Thanh toán Thanh khoản (FICC) xử lý; và các giao dịch song phương được FICC thanh toán tương tự.

Ngân hàng Dự trữ Liên bang New York thu thập dữ liệu các giao dịch này hàng ngày, tính trung vị có trọng số theo khối lượng giao dịch để xác định lãi suất SOFR. Mỗi sáng theo giờ miền Đông Mỹ lúc 8 giờ, thị trường nhận dữ liệu của ngày làm việc trước đó. Phương pháp này có hai lợi thế: Thứ nhất, khối lượng giao dịch lớn khiến các giá trị ngoại lai khó làm sai lệch kết quả cuối cùng; Thứ hai, dựa trên các giao dịch thực tế chứ không ước lượng, đảm bảo độ tin cậy của dữ liệu.

Ngoài ra, các cơ quan quản lý còn phát hành dữ liệu bổ sung, bao gồm các mức lãi suất theo các phần trăm phần trăm (như 10% cao nhất và 10% thấp nhất), để các nhà tham gia thị trường phân tích chi tiết hơn.

Giải quyết các vấn đề của các công cụ tài chính dài hạn

Là lãi suất vay qua đêm, SOFR chỉ phù hợp với các hoạt động vay ngắn hạn. Để đáp ứng nhu cầu của các công cụ dài hạn như thế chấp, trái phiếu doanh nghiệp, thị trường đã phát triển hai sản phẩm phái sinh: trung bình SOFR và chỉ số SOFR.

Trung bình SOFR có các kỳ hạn 30, 90 hoặc 180 ngày, tính trung bình hàng ngày để làm mượt các dao động ngắn hạn, cung cấp nền tảng cho các khoản vay cần tham chiếu lãi suất ổn định. Chỉ số SOFR kể từ khi ra mắt năm 2018 theo dõi sự tăng trưởng hợp nhất của SOFR, giúp tính lãi các giao dịch phức tạp dễ dàng hơn.

Việc ra mắt hai công cụ này đã mở rộng đáng kể phạm vi ứng dụng của SOFR, từ các khoản vay điều chỉnh lãi suất đến các khoản nợ doanh nghiệp đều có thể sử dụng chuẩn mới này.

Ưu điểm thị trường và thách thức thực tế của SOFR

Ưu điểm:

SOFR dựa trên các giao dịch thực tế có tính chống giả cao — thị trường giao dịch hàng nghìn tỷ USD mỗi ngày khiến việc thao túng giá là điều khó xảy ra hơn nhiều so với các báo giá ngân hàng giả mạo. Khối lượng giao dịch lớn còn đảm bảo tính ổn định của lãi suất, kể cả trong thời kỳ biến động thị trường. Được bảo đảm bởi trái phiếu chính phủ Mỹ, thiết kế này có mức rủi ro thấp hơn các chuẩn khác. Thêm vào đó, sự ủng hộ của Ủy ban Tham khảo Lãi suất Thay thế (ARRC) và sự công nhận của các tiêu chuẩn quốc tế càng nâng cao độ tin cậy của nó.

Thách thức thực tế:

Tuy nhiên, SOFR không hoàn hảo. Tính chất vay qua đêm của nó có nghĩa là khi áp dụng cho các giao dịch dài hạn, cần phải tính toán thêm. Việc chuyển đổi từ LIBOR sang SOFR đòi hỏi cập nhật hàng loạt hợp đồng và hệ thống, gây gánh nặng vận hành lớn cho các tổ chức tài chính toàn cầu. Trong bối cảnh thị trường, SOFR cũng có thể biến động mạnh hơn, dù rủi ro vẫn thấp hơn các phương án thay thế, nhưng các tổ chức tài chính cần chuẩn bị ứng phó cẩn thận.

Hợp đồng tương lai SOFR: Quản lý rủi ro và phát hiện giá

Hợp đồng tương lai SOFR giao dịch trên CME đã trở thành công cụ chính để quản lý rủi ro lãi suất. Các hợp đồng phái sinh này gồm hai loại chính:

Hợp đồng tương lai SOFR kỳ hạn 1 tháng dựa trên trung bình lãi suất trong một tháng, mỗi điểm cơ bản tương đương 25 USD; hợp đồng kỳ hạn 3 tháng dựa trên trung bình 3 tháng, mỗi điểm cơ bản tương đương 12,50 USD. Các hợp đồng này thanh toán bằng tiền mặt, dựa trên dữ liệu SOFR thực tế do Ngân hàng Dự trữ Liên bang New York công bố trong kỳ hạn hợp đồng để xác định lợi nhuận cuối cùng.

Trong thực tế, các ngân hàng có thể lo ngại rằng lãi suất SOFR tăng sẽ làm tăng chi phí cho các khoản vay của họ, nên mua hợp đồng tương lai để cố định mức lãi suất hiện tại — nếu lãi suất thực sự tăng, lợi nhuận từ hợp đồng tương lai có thể bù đắp cho khoản vay bị tăng chi phí. Ngược lại, các nhà đầu tư kỳ vọng giảm lãi suất có thể bán hợp đồng tương lai để hưởng lợi khi lãi suất giảm.

Giá hợp đồng tương lai thường là 100 trừ đi dự báo lãi suất SOFR, con số này biến động theo kỳ vọng thị trường. Cơ chế thanh toán hàng ngày của CME đảm bảo tính công bằng, ngăn chặn một bên bị thiệt hại quá mức.

So sánh với các chuẩn lãi suất khác

Trong hệ thống chuẩn tài chính toàn cầu, SOFR có những đặc điểm riêng:

So với LIBOR, SOFR dựa trên các giao dịch thực tế, còn LIBOR dựa vào ước lượng của các ngân hàng. SOFR phản ánh ngay lập tức chi phí vay qua đêm của Mỹ, nhưng để tính lãi dài hạn cần chuyển đổi toán học; ngược lại, LIBOR cung cấp các lãi suất kỳ hạn dự báo trực tiếp.

So với lãi suất quỹ liên bang, SOFR bao gồm các khoản vay có đảm bảo bằng trái phiếu chính phủ, phạm vi rộng hơn; trong khi đó, lãi suất quỹ liên bang tập trung vào các khoản vay không đảm bảo giữa các ngân hàng, thường các tổ chức tài chính thích giao dịch có bảo đảm bằng trái phiếu hơn.

Trên phạm vi quốc tế, €STR của khu vực Euro và SONIA của Anh đều theo thiết kế tương tự, đều dựa trên các khoản vay qua đêm có đảm bảo bằng trái phiếu hoặc tài sản tương đương. SOFR chiếm ưu thế trong thị trường đô la Mỹ vì nó gắn kết chặt chẽ với thị trường trái phiếu chính phủ Mỹ, thiết kế này mang tính đặc thù và mạnh mẽ.

Ảnh hưởng của lãi suất SOFR đến thị trường rộng hơn

Dù là công cụ lãi suất truyền thống, nhưng biến động của SOFR sẽ qua nhiều kênh ảnh hưởng tâm lý thị trường. Khi SOFR tăng, thường phản ánh chính sách thắt chặt của Fed, chi phí vay mượn tăng lên. Lúc này, nhà đầu tư có xu hướng chuyển sang các tài sản an toàn như trái phiếu chính phủ, giảm phân bổ vào các tài sản rủi ro cao như tiền điện tử.

Ngược lại, khi SOFR thấp, chi phí vay mượn rẻ hơn, có thể kích thích nhà đầu tư quan tâm đến các tài sản rủi ro. Các hợp đồng tương lai SOFR giao dịch trên CME phản ánh kỳ vọng của các tổ chức lớn về lãi suất tương lai, trở thành một cửa sổ quan trọng để hiểu xu hướng rủi ro chung của thị trường. Những kỳ vọng này đôi khi còn truyền dẫn gián tiếp đến các loại tài sản khác, bao gồm cả định giá tài sản số.

Đánh giá tổng thể

Sự ra đời của SOFR đánh dấu một bước nâng cấp quan trọng trong hệ thống chuẩn tài chính. Lãi suất mới dựa trên dữ liệu giao dịch thực tế này không chỉ khắc phục các điểm yếu của LIBOR, mà còn được công nhận rộng rãi trong hệ thống tài chính toàn cầu nhờ cơ chế minh bạch, xác thực. Từ huy động vốn doanh nghiệp, định giá phái sinh, đến quản lý rủi ro, SOFR đã trở thành tiêu chuẩn tham chiếu cốt lõi của hệ sinh thái tài chính đô la Mỹ.

Sự phát triển của hợp đồng tương lai SOFR còn mở rộng khả năng của công cụ này, giúp các thị trường tham gia quản lý rủi ro lãi suất theo cách chuẩn hóa. Dù quá trình chuyển đổi đòi hỏi cập nhật hệ thống phức tạp và chi phí lớn, về lâu dài, sự thay đổi này mang lại sự ổn định và minh bạch cao hơn cho hệ thống tài chính.

Đối với độc giả muốn tìm hiểu sâu hơn về chi tiết hoạt động của SOFR và dữ liệu thị trường, các nguồn chính thức của Ngân hàng Dự trữ Liên bang New York và Sở Giao dịch Hàng hóa Chicago cung cấp tài liệu kỹ thuật chi tiết và dữ liệu cập nhật theo thời gian.