Mengapa "Laporan Arus Kas" lebih penting daripada laba yang dilaporkan perusahaan?

นักลงทุนหลายคนติดใจเลขกำไรในงบกำไรขาดทุน แต่จริงๆ แล้ว “งบกระแสเงินสด” คือตัวบ่งชี้ที่บอกความจริงเต็มๆ ของสุขภาพการเงินบริษัท เงินสดจริงที่ไหลเข้าออกคือสิ่งที่ขับเคลื่อนกิจการได้ ไม่ใช่เลขกำไรที่อาจอัดวิธีทางบัญชีออกมา

งบกระแสเงินสด ไม่เหมือน “ผลกำไร” และ “ทรัพย์สิน”

อย่าคิดว่างบการเงินสามตัวพี่น้องนี้เอกสารเดียวกัน:

งบแสดงฐานะการเงิน บอกแค่สภาพรูปลักษณ์ว่าบริษัทมีทรัพย์สินกับหนี้สินเท่าไหร่ ณ วันปิดบัญชีหนึ่ง ๆ เหมือนการถ่ายรูปสแน็ปชอตของเงิน ทรัพย์สิน และหนี้สิน เพียงแต่ไม่บอกว่าเงินนั้นไหลมาจากไหนหรือไปไหน

งบกำไรขาดทุน เล่าเรื่องว่าบริษัทสร้างรายได้ได้เท่าไหร่ในช่วงเวลาที่กำหนด เช่น ปีหนึ่ง หรือไตรมาสสามเดือน แต่ปัญหาคือเลขนี้ไม่ใช่เงินสดจริงเสมอไป บริษัทอาจขายสินค้าแล้ว “จด” รายได้ แต่ยังไม่ได้เงินจากลูกค้า

งบกระแสเงินสด คือสิ่งที่นักลงทุนต้องจ้องดู เพราะมันแสดงให้เห็นเงินสดจริงที่ไหลเข้าออกของบริษัท - เงินสดที่ได้มาจริงจากการขายสินค้า เงินสดที่จ่ายออกจริงเพื่อจ้างคน ซื้อวัสดุ ชำระหนี้ และท้ายที่สุด บริษัทเหลือเงินสดเท่าไหร่สำหรับดำเนินกิจการต่อไป

“กระแสเงินสด” ไหลมาจากไหนบ้าง？

เมื่อเปิดงบกระแสเงินสด คุณจะเห็นเงินสดถูกแบ่งออกเป็นสามกระแส:

1. กระแสเงินสดจากการดำเนินงาน - นี่คือหัวใจจริง หากบริษัทสามารถสร้างเงินสดเสถียรจากการทำธุรกิจปกติ (ขายสินค้า เก็บเงินจากลูกค้า จ่ายต้นทุน ภาษี ฯลฯ) แสดงว่ามีสุขภาพร่างกายที่ดี เงินสดแบบนี้คือสิ่งที่ยั่งยืน ไม่ใช่กระแสเงินครั้งเดียวแล้วจบ

2. กระแสเงินสดจากการลงทุน - บริษัทเอาเงินสดไปซื้อเครื่องจักร ที่ดิน หลักทรัพย์ หรือขายสินทรัพย์เพื่อได้เงินสด หากมีกระแสลบแสดงว่าบริษัทกำลังลงทุนเพื่องเติบโตในอนาคต ซึ่งอาจเป็นสัญญาณดี หากเป็นบวก อาจเป็นเพราะขายทรัพย์สิน - ซึ่งเป็นกระแสครั้งเดียวไม่ยั่งยืน

3. กระแสเงินสดจากการจัดหาเงิน - บริษัทกู้เงินหรือออกหุ้นใหม่เพื่อได้เงินสด หรือจ่ายหนี้ และซื้อหุ้นคืน ถ้าเป็นลบ แสดงว่าบริษัทกำลังจ่ายหนี้ - สัญญาณว่ามีสุขภาพการเงินดี

ลักษณะ “ดี” ของงบกระแสเงินสด คืออะไร？

อย่าเพิ่งดีใจเมื่อเห็นเลขกระแสเงินสดเยอะๆ ต้องดูว่ามาจากไหน:

• กระแสเงินสดจากการดำเนินงาน เพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง = ธุรกิจแข็งแรง เงินสดจริงไหลเข้า
• กระแสเงินสดจากการลงทุน เป็นลบอย่างเสถียร = บริษัทลงทุนเพื่อเติบโตในระยะยาว ปกติสำหรับบริษัทที่โตอย่างต่อเนื่อง
• กระแสเงินสดจากการจัดหาเงิน เป็นลบ = กำลังจ่ายเงินให้ผู้ถือหุ้น และชำระหนี้ เป็นสัญญาณว่าบริษัทไม่ต้องกู้เพิ่ม

ในทางตรงกันข้าม ควรระวัง:

• งบกระแสเงินสดบวกแต่กระแสจากการดำเนินงานเป็นลบ = เงินมาจากการขายทรัพย์สินหรือกู้เงินเท่านั้น ไม่ใช่จากธุรกิจปกติ
• กระแสเงินสดจากการจัดหาเงิน บวกเรื่อยๆ = บริษัทต้องกู้เงินมาเรื่อย ๆ เพื่อวิ่งธุรกิจ หรือต้อง “ดึงเงินชาวบ้าน” มาเรื่อยๆ

ดูอย่างไรให้ “อ่าน” ได้ถูก

เช่น Microsoft ตั้งแต่ 2020 ถึง 2023:

กระแสเงินสดจากการดำเนินงาน สูง และเพิ่มขึ้นจาก 60 พันล้านดอลลาร์เป็น 87 พันล้านดอลลาร์ - นี่บอกว่าธุรกิจหลักแข็งแรง ได้เงินจริงจากการขายซอฟต์แวร์

กระแสเงินสดจากการลงทุน เป็นลบประมาณหนึ่งในสี่ของเงินที่ได้จากการดำเนินงาน - ปกติสำหรับบริษัคเทคโนโลยีที่ต้องลงทุนในเซิร์ฟเวอร์ และ R&D

กระแสเงินสดจากการจัดหาเงิน ลบมาก (ประมาณ 40-50 พันล้านดอลลาร์) - มาจากการซื้อหุ้นคืนเพื่อเพิ่มมูลค่าต่อหุ้นให้ผู้ถือหุ้น แล้ว ชำระหนี้

ผลสุทธิ = Microsoft ยังเหลือเงินสดที่จะใช้ได้ (Free Cash Flow) ประมาณ 50-60 พันล้านดอลลาร์ - สัญญาณแข็งแรงมาก

บริษัทไหนที่นักลงทุนควรจ้องดู?

ค้นหาบริษัทที่:

1. กระแสเงินสดจากการดำเนินงาน เป็นบวกและเพิ่มขึ้นปีต่อปี
2. ลงทุนอย่างมีความคิด - ไม่มากเกินไป แต่พอที่จะแข่งขันได้ในระยะยาว
3. จ่ายเงินสดให้ผู้ถือหุ้น ผ่านเงินปันผลหรือซื้อหุ้นคืน - บริษัทมีความมั่นใจ
4. ไม่ต้องกู้เงินเรื่อยๆ เพื่อวิ่งธุรกิจ

งบกระแสเงินสด อาจดูนึ่งหน่าและเยอะข้อมูล แต่ถ้าเข้าใจโครงสร้างพื้นฐาน คุณก็จะได้เห็นความจริงของบริษัทนั้นๆ มากกว่าการมองแค่เลขกำไรบนหน้ากระดาษ